Agabus bipustulatus
tweepuntbeekkever of gewone snelzwemmer

Als je een beetje aandachtig in een goede sloot of plas kijkt, of gewoon wat blaadjes uit de vijver schept, heb je een goede kans deze kever te zien. Het is een middelgrote, zwarte watertor, met een lengte van om en nabij één centimeter. Je kunt hem zien als hij naar de oppervlakte zwemt (of er passief naartoe stijgt), daar met de achterlijfspunt even wat ademlucht oppikt en snel weer naar de diepte duikt. Het is één van de gewoonste waterkevers in Nederland en veel andere landen. Dus zitten er vaak meerdere exemplaren in het schepnet. Er zijn veel soorten kevers zijn die zwart zijn en veel daarvan horen bij het Agabus of Ilybius genus. Toch is deze soort redelijk gemakkelijk te herkennen met een loep: de dekschilden en de halsschilden hebben een nogal grove reticulatie, gevormd door zeer langgerekte mazen (van Nieukerken, 1992 en ook Foster & Friday, 2011).

De kever maakt in daglicht een zwarte indruk. In sterker licht, bijvoorbeeld flitslicht zoals op de foto's op deze pagina, heeft hij een duidelijke bronsglans. Hieronder is op het uitvergrote detailplaatje de reticulatie met de langwerpige mazen te zien. Niet heel duidelijk misschien, maar er volgen pagina's met duidelijker voorbeelden.

De mannetjes glimmen meer dan de mattere vrouwtjes (Foster & Friday, 2011), de matheid wordt versterkt door de diepere reticulatie. Maar Drotz e.a. (2010) hebben hier een artikel over gepubliceerd. Zij schrijven dat de mannetjes in de lagere landen inderdaad glanzender zijn, maar in berggebieden dat niet opgaat - en dat de variatie mogelijk ook beinvloed wordt door andere factoren.

Hieronder nog een portretje van de kever. Beweeg de muispijl over het plaatje, dan zie je hem dichterbij (Touchscreen: tik met vinger of pen).

Aan de gelijke klauwen van de voorpoten is te zien dat dit een vrouwelijk exemplaar is. Meer hierover op de volgende pagina's.

Klik op de plaatjes hieronder om andere pagina's over Agabus bipustulatus te zien.

"What's in a name":

De Nederlandse namen. De "gewone snelzwemmer": de kever zwemt snel en is gewoon (in de betekenis van: algemeen). Maar ik vind de naam "tweepuntbeekkever" niet heel gelukkig gekozen. Die twee punten zou je op de dekschilden verwachten, maar het zijn rode vlekjes achter op de kop, alleen goed te zien in ruim licht en met enige vergroting. Het lijkt een vertaling te zijn van de Latijnse soortnaam bipustulatus, die betekent: met twee blaren of bulten. En verder komt de kever ook niet specifiek in beken voor. Misschien dat er gepoogd is, de kever naast de (ietwat verwante) gevlekte beekkever, Platambus maculatus te zetten.

De wetenschappelijke naam: Linnaeus heeft deze algemene kever mogelijk gezien, in elk geval noemde hij hem Dytiscus bipustulatus, in 1767. (Wikipedia e.a. internetbronnen). Veel waterkevers werden vroeger Dytiscus (duiker) genoemd, zie ook de pagina's over naamgeving. Later werd deze enorme groep onderverdeeld in kleinere, waaronder het geslacht Agabus, voorgesteld door William Elford Leach in 1817, zie Wikipedia. Agabus is de naam van een Bijbelse profeet, zijn naam zou "sprinkhaan" betekenen.

De in- en onderverdeling van de grote, soortenrijke Agabus groep blijkt lastig, er zijn diverse nieuwe subgenera in het leven geroepen (Nilsson,2000), maar er is nog geen consensus, zie ook bij: A. sturmii. Wel brengen Foster & Friday, 2011, de kever onder in het subgenus Gaurodytes.

Zo vinden we bij Van Nieukerken, 1992, nog deze indeling:
Dytiscidae familie - Colymbetinae subfamilie - Agabus genus - A. bipustulatus.
Foster & Friday, 2011 geven deze indeling:
Dytiscidae familie - Agabinae subfamilie - Agabus genus - Gaurodytes subgenus - A. bipustulatus.

De subfamile Agabinae omvat de genera Agabus, Ilybius en Platambus. De gelijkenis tussen de eerste twee genera bemoeilijkt de systematiek nog meer. Nilsson (2000) bracht tientallen Agabus soorten over naar Ilybius. Die indeling werd later ondersteund door chromosomale analyse (o.a. Addotir & Angus, 2004).

Als je de namenlijsten in de catalogus van Nilsson (2015) doorloopt, kun je zien dat deze kever al heel veel namen heeft gekregen. De uiteindelijk naam is op het moment van schrijven "Agabus bipustulatus (Linnaeus, 1767)" met de auteursnaam tussen haakjes, volgens de regels.

Literatuur:

Zie ook de LITERATUURLIJST waterkevers.

Aradottir, G.I., Angus, R.B. 2004 "A chromosomal analysis of some water beetle species recently transferred from Agabus Leach to Ilybius Erichson, with particular reference to the variation in chromosome number shown by I. montanus Stephens (Coleoptera: Dytiscidae)" Hereditas 140: 185 -192 (2004)
Opgehaald 24 feb 2024 van: https://doi.org/10.5962/bhl.title.41372 - DOI: 10.1111/j.1601-5223.2004.01837.x

Blunck, H. 1921 Kleine Beiträge zur Kenntnis des Geschlechtslebens und der Metamorphose der Dytisciden. 3. Teil Agabus bipustulatus L. Entomologische Blätter. 17, 1921, Heft 10-12. 184-194
Opgehaald 24 maart 2024 van: https://www.zobodat.at/pdf/Entomologische-Blaetter_17_0184-0194.pdf

Drotz, M.K., Brodin,T., Nilsson, A.N., 2010 "Multiple origins of elytral reticulation modifications in the west palearctic Agabus bipustulatus complex (coleoptera, dytiscidae)" PLOS ONE 5(2): e9034.
Gelezen op 23 feb 2024 via: https://doi.org/10.1371/journal.pone.0009034

Leach, W.E., 1817 The zoological miscellany; being descriptions of new, or interesting animals Vol III (Fig. Nodder N.P.)
London, Printed by B. McMillan for E. Nodder & Son and sold by all booksellers, 1814-1817
Gelezen 20 feb 2024 op: https://www.biodiversitylibrary.org/item/91185#page/7/mode/1up - DOI: https://doi.org/10.5962/bhl.title.41372

Nilsson, A.N., 2000 "A new view on the generic classification of the Agabus-group of genera of the Agabini, aimed at solving the problem with a paraphyletic Agabus (Coleoptera: Dytiscidae)". Koleopterologische Rundschau 70, 17-36 - Wien, juni 2000
Opgehaald 13 april 2024 van: https://www.zobodat.at/pdf/KOR_70_2000_0017-0036.pdf

Nilsson,A., 2010 "All diving beetle specific and subspecific names explained" Skörvnöpparn, Insekter I Norr, Supplement 1, 2010, 1-42, Umeå University
Opgehaald 19 feb 2024 van: https://www.researchgate.net/publication/265254408_All_diving_beetle_specific_and_subspecific_names_explained

Nilsson, A.N., 2015 A World Catalogue of the Family Dytiscidae, or the Diving Beetles (Coleoptera, Adephaga) Version 1.I - University of Umeå, Sweden.
Opgehaald 10 april 2022 van: http://www.waterbeetles.eu/documents/W_CAT_Dytiscidae_2015.pdf

Rosal,G.M., Laurentino, T., Madeira, M. 2012 Field observation of foraging behavior by a group of adult diving beetles Agabus (Gaurodytes) bipustulatus preying on an adult Lissotriton boscai Entomological Science (2012) 15 343-345
Opgehaald 3 maart 2024 van:
https://www.researchgate.net/publication/230558461 DOI:10.1111/j.1479-8298.2011.00509.x

Diverse pagina's Wikipedia, zie links in de tekst.

Alle afbeeldingen op deze site zijn door G.H. Visser (Aadorp, Nederland) gemaakt, tenzij anders genoemd. Alle rechten behoren hem toe. Deze afbeeldingen mogen op geen enkele wijze anders dan voor eigen privé gebruik aangewend worden. Direct linken naar of plaatsen van de afbeeldingen op andere websites zonder toestemming nadrukkelijk verboden. Als u ze voor doelen, waarbij derden betrokken zijn, wilt gebruiken, vraag dan via een e-mail goedkeuring aan de auteur. Doel van de foto's is wel dat ze de interesse in de natuur helpen bevorderen op alle mogelijke manieren. In het bijzonder worden mensen aangemoedigd die materiaal nodig hebben voor natuurexposities of voor educatieve doeleinden.